(SOS) O κρυφός κίνδυνος στα σαπούνια για τα χέρια

Το Αμερικάνικο Γραφείο για το Φαγητό και τα Φάρμακα με απόφασή του αυτό τον μήνα απαγορεύει τη χρήση τρικλοσάνης (triclosan), τρικλοκαρβάνης (triclocarban) και 17 άλλων αντισηπτικών σε οικιακά σαπούνια γιατί είτε αποδείχτηκε ότι δεν είναι ασφαλή είτε ότι δεν έχουν κανένα όφελος.

Περίπου το 40% των σαπουνιών περιέχουν τουλάχιστον μία από αυτές τις χημικές ουσίες που τις συναντάμε επίσης στις οδοντόκρεμες, στις πιπίλες για μωρά, τα απορρυπαντικά πλυντηρίου, σε μερικά λιπ γκλος, αποσμητικά και σαμπουάν για κατικίδια.

Η συγκεκριμένη οδηγία απαγορεύει τα αντιβακτηριακά όπως η τρικλοσάνη στα οικιακά σαπούνια μόνο. Δεν επεκτείνεται και σε άλλα προϊόντα όπως τα αντισηπτικά τζελ που χρησιμοποιούνται χωρίς σαπούνι, τις αντιβακτηριακές οδοντόκρεμες ή τα πολλά υφάσματα και τα οικιακά σκεύη στα οποία είναι ενσωματωμένα τα αντιβακτηριακά.

Στοιχεία συνηγορούν στο ότι οι οδοντόκρεμες είναι πολύ αποτελεσματικές σε ανθρώπους που υποφέρουν από ουλίτιδα παρόλο που δεν είναι ξεκάθαρο αν συνεπάγονται ουσιαστικά οφέλη και για όσους δεν έχουν.

Το ίδιο Γραφείο τώρα αξιολογεί τη χρήση αντιβακτηριακών στα τζελ και θα αποφανθεί για το πώς πρέπει να χρησιμοποιούνται τα συγκεκριμένα προϊόντα μόλις συγκεντρώσει τα σχετικά δεδομένα.

Παρόλο που τα αντιβακτηριακά απαντώνται σε προϊόντα γύρω μας, η τωρινή απαγόρευση αποτελεί ένα σημαντικό βήμα στην κατεύθυνση του περιορισμού της χρήσης τους.

Δύο μικροβιολόγοι που ερευνούν μια σειρά χημικών ουσιών και μικροβίων εξηγούν στην Guardian γιατί δε χρειάζεται να εξοντώσουμε όλα τα βακτήρια και περιγράφουν πώς τα αντιβιοτικά σαπούνια ενδέχεται να είναι επιβλαβή συμβάλλοντας σε ανθεκτικά στα αντιβιοτικά είδη βακτηρίων.

Τα βακτήρια είναι παντού στο περιβάλλον και σχεδόν παντού στο σώμα μας και αυτό είναι κατά κύριο λόγο καλό.

Βασιζόμαστε σε βακτήρια στα εντόσθια μας για να παρέχουν θρεπτικές ουσίες και να στέλνουν σήματα στον εγκέφαλο μας ενώ ορισμένα βακτήρια στο δέρμα μας, μας προστατεύουν από βλαβερά παθογόνα.

Κάποια άλλα, παρόντα στο χώμα και τα ζωικά απόβλητα μπορούν να προκαλέσουν μολύνσεις με την πρόσληψη.

Το κατάλληλο πλύσιμο με σαπούνι και νερό απομακρύνει αυτά τα πιθανά παθογόνα.

Όμως εάν το σαπούνι και το νερό είναι επαρκή γιατί τα αντιβακτηριακά όπως η τρικλοσάνη και τρικλοκαρβάνη προστίθενται;

Η τρικλοσάνη λανσαρίστηκε το 1972.

Οι συγκεκριμένες χημικές ουσίες αρχικά χρησιμοποιήθηκαν ως λύσεις καθαρισμού, όπως πριν και κατά τη διάρκεια χειρουργικών επεμβάσεων όπου η απομάκρυνση βακτηρίων είναι κρίσιμη και η έκθεση σε αυτά για τους περισσότερους ανθρώπους είναι μικρή. Η τρικλοσάνη και η τρικλοκαρβάνη μπορεί να είναι ευεργετικές στο συγκεκριμένο περιβάλλον και η οδηγία του Αμερικάνικου Γραφείου δεν επηρεάζει τις χρήσεις ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης ή πρώτων βοηθειών.

Τη δεκαετία του 1990 οι παρασκευαστές ξεκίνησαν να ενσωματώνουν την τρικλοσάνη και τρικλοκαρβάνη σε προϊόντα για τον μέσο καταναλωτή και σε πολλούς ανθρώπους ασκούσαν έλξη οι ισχυρισμοί ότι εξόντωναν περισσότερα βακτήρια.

Τώρα αντιβακτηριακές χημικές ουσίες συναντώνται σε πολλά προϊόντα οικιακής χρήσης, από παιχνίδια για μωρά, υφάσματα και σαπούνια. Εργαστηριακά τεστ καταδεικνύουν ότι η προσθήκη των συγκεκριμένων χημικών ουσιών είναι ικανή να ελαττώσει τον αριθμό των βακτηρίων σε κάποιες περιστάσεις. Παρόλα αυτά έρευνες σε διάφορα περιβάλλοντα, συμπεριλαμβανομένων αστικών περιοχών στις ΗΠΑ και οικισμών υπό κατάληψη στο Πακιστάν, συνιστούν ότι η ενσωμάτωση αντιβακτηριακών στο σαπούνι δεν μειώνει την εξάπλωση λοιμώδους ασθένειας. Μιας που ο σκοπός του πλυσίματος είναι η ανθρώπινη υγεία αυτά τα στοιχεία δηλώνουν ότι τα αντισηπτικά στα σαπούνια του εμπορίου δεν παρέχουν κανένα όφελος.

Ποια είναι τα μειονεκτήματα από την προσθήκη αντιβακτηριακών σε σαπούνια; Ενδεχομένως τεράστια, τόσο για όσους τα χρησιμοποιούν όσο και για την κοινωνία στο σύνολο της. Μια ανησυχία αφορά το εάν τα αντιβακτηριακά μπορούν απευθείας να βλάψουν τους ανθρώπους.

Η τρικλοσάνη ήταν τόσο διαδεδομένη σε προϊόντα οικιακής χρήσης που το 2003, σε μια έρευνα σε εθνικό επίπεδο υγιών ατόμων, εντοπίστηκε στα ούρα του 75% από τους 2,517 που εξετάστηκαν. Η τρικλοσάνη βρέθηκε ακόμη σε ανθρώπινο πλάσμα (plasma) και μητρικό γάλα.

Οι περισσότερες μελέτες δεν έχουν προτείνει καμμία απευθείας τοξικότητα προερχόμενη από την τρικλοσάνη αλλά κάποιες έρευνες σε ζώα συνιστούν ότι η τρικλοσάνη μπορεί να διαταράξει το ορμονικό σύστημα. Δεν γνωρίζουμε μέχρι στιγμής εάν η τρικλοσάνη επηρεάζει τις ορμόνες στους ανθρώπους.

Ένας επιπλέον σημαντικός προβληματισμός είναι η επίδραση της τρικλοσάνης στην ανθεκτικότητα των βακτηρίων στα αντιβιοτικά. Τα βακτήρια αναπτύσσουν αντίσταση σχεδόν σε κάθε απειλή που αντιμετωπίζουν και η τρικλοσάνη δεν αποτελεί εξαίρεση.

Όμως η τρικλοσάνη δε χρησιμεύει στη θεραπεία από ασθένειες, οπότε γιατί έχει σημασία αν κάποια βακτήρια είναι ανθεκτικά; Κάποιοι από τους συχνούς μηχανισμούς που αναπτύσσουν τα βακτήρια για να διαφύγουν από την τρικλοσάνη, τους επιτρέπουν να γλιτώνουν και από τα αντιβιοτικά που χρειάζονται για τη θεραπεία ασθένειας. Όταν η τρικλοσάνη είναι παρούσα στο περιβάλλον, τα βακτήρια που έχουν αυτούς τους μηχανισμούς αντίστασης αναπτύσσονται καλύτερα από τα βακτήρια που είναι επιδεκτικά, οπότε ο αριθμός των βακτηρίων που αντέχουν μεγαλώνει.

Τα βακτήρια δεν είναι μόνο ευέλικτα, είναι και ετερόκλητα. Τα γονίδια που τους επιτρέπουν να επιβιώνουν της αντιβιοτικής χορήγησης συναντώνται συχνά σε τμήματα του DNA που περνούν από το ένα βακτήριο στο άλλο, εξαπλώνοντας την ανθεκτικότητα.

Αυτά τα ευέλικτα τμήματα του DNA συχνά έχουν κάμποσα διαφορετικά ανθεκτικά γονίδια κάνοντας τα βακτήρια που τα περιέχουν να αντιστέκονται σε πολλά φάρμακα. Τα βακτήρια που δεν είναι επιρρεπή στην τρικλοσάνη έχουν περισσότερες πιθανότητες να επιβιώνουν και των αντιβιοτικών, προτείνοντας ότι η πληθώρα τρικλοσάνης μπορεί να διαδώσει την ανθεκτικότητα σε πολλά φάρμακα. Καθώς η ανθεκτικότητα επεκτείνεται δεν θα είμαστε σε θέση να εξοντώσουμε όσο το δυνατόν περισσότερα παθογόνα με τα υπάρχοντα φάρμακα.

Τα αντιβιοτικά εισήχθησαν τη δεκαετία του 1940 και επέφεραν επανάσταση στον τρόπο ζωής μας. Οι συνήθεις μολύνσεις και οι ελάσσονες εκδορές που θα μπορούσαν να αποβούν μοιραίες έγιναν εύκολα αντιμετωπίσιμες. Τα χειρουργεία που ήταν κάποτε αδιανόητα εξαιτίας της πιθανότητας μολύνσεων είναι τώρα ρουτίνα.

Παρόλα αυτά τα βακτήρια γίνονται δυνατότερα λόγω δεκαετιών αντιβιοτικής χρήσης και κατάχρησης. Νέα φάρμακα θα βοηθήσουν αλλά εάν δεν προστατέψουμε τα αντιβιοτικά που έχουμε ήδη, περισσότεροι άνθρωποι θα πεθαίνουν από μολύνσεις που παλιά θεραπεύονταν εύκολα.

Η απομάκρυνση της τρικλοσάνης από τα καταναλωτικά προϊόντα θα συμβάλει στην περιφρούρηση των αντιβιοτικών και θα περιορίσει τον κίνδυνο τοξικότητας από τη διευρυμένη έκθεση χωρίς ανεπιθύμητες παρενέργειες στην ανθρώπινη υγεία.

Σύμφωνα με τους δυο μικροβιολόγους, η απόφαση του Αμερικάνικου Γραφείου είναι ένα ευπρόσδεκτο πρώτο βήμα στην κατεύθυνση του καθαρισμού του περιβάλλοντος από χημικές ουσίες που έχουν λίγη αξία για την υγεία της πλειοψηφίας των ανθρώπων και αποτελούν σημαντικό ρίσκο για τα άτομα και τη δημόσια υγεία. Σε ένα μεγάλο βαθμό, πρόκειται για νίκη της επιστήμης επί της διαφήμισης.

Πηγή Med Life