Αναβλητικότητα: Ένα πρόβλημα “για σήμερα”

Όλοι μας αναβάλλουμε κάτι στη ζωή κάποια στιγμή για κάποιο λόγο. Είναι φυσιολογικό να συμβαίνει καμιά φορά… Άντε ίσως και λίγο παραπάνω, λίγο πιο συχνά, άντε σε κάποιο μάθημα ή εργασία… ή μήπως τελικά το εντοπίζετε σε κάθε μάθημα και σε κάθε εργασία ;

Η αναβλητικότητα είναι ένα πολύ συχνό φαινόμενο που φαίνεται να απασχολεί όλο και περισσότερο τους ανθρώπους, και κυρίως πια τον ακαδημαϊκό πληθυσμό. Συγκεκριμένα, ο Tim Pychyl, καθηγητής στο Carleton University του Καναδά και μέλος του Procrastination Research Group, σημειώνει ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα της εκπαίδευσης σήμερα είναι η αναβλητικότητα.

Είναι αυτή η μικρή φωνούλα που εμφανίζεται κάθε φορά όταν έχουμε να αντιμετωπίσουμε δραστηριότητες που συνεπάγονται την ανάληψη ρίσκου και την πιθανότητα αποτυχίας και σαμποτάρουν κάθε μας προσπάθεια για δράση.
Είναι αυτό που πρέπει να κάνεις αλλά συνεχώς το αφήνεις για αργότερα γιατί “έλα μωρέ τώρα, έχω χρόνο” και επαναπαύεσαι σε μια ψευδαίσθηση ασφάλειας υποτιμώντας τόσο το έργο όσο και τον χρόνο που διαθέτεις για την ολοκλήρωσή του. Έτσι, φτάνεις, κάθε φορά, τελευταία στιγμή να σε πιάνει κρίση πανικού και να τρέχεις μανιωδώς να προλάβεις αυτό που θα μπορούσες ήρεμα να κάνεις σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα με την άνεσή σου.

Οι συνέπειες της αναβλητικότητας είναι ιδιαίτερα σοβαρές τόσο σε πρακτικό επίπεδο όσο και σε πνευματικό-ψυχολογικό. Μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή απώλεια παραγωγικότητας, καθώς και σε κοινωνική αποδοκιμασία για την μη τήρηση ευθυνών ή δεσμεύσεων. Συνάμα, έντονο άγχος, αίσθηση ενοχής και φόβος καταλαμβάνουν το άτομο με αποτέλεσμα πολλές φορές να καταλήγει σε περαιτέρω αναβλητικότητα. Αυτός ο συχνά προκαλούμενος αέναος κύκλος δημιουργεί σημαντικά εμπόδια στην καθημερινή λειτουργικότητα και μπορεί ακόμα, εάν πάρει χρόνια και ευρεία μορφή, να αποτελέσει σημάδι πιθανής υποβόσκουσας ψυχικής διαταραχής. Από την άλλη, όμως, υπάρχουν και άτομα που επωφελούνται της αναβλητικότητας, παραδείγματος χάριν με σκοπό να προσδιορίσουν τι πραγματικά έχει αξία για τους ίδιους.

Αλλά ποιες είναι πραγματικά οι αιτίες για την συνεχή αναβολή των υποχρεώσεών μας; Πολλές φορές ως αιτία παρουσιάζεται η λεγόμενη “βαρεμάρα” η οποία όμως φαίνεται να έχει τελικά τις ρίζες της σε ποικίλους παράγοντες που εμφορούνται την απλή αυτή ταμπέλα της “τεμπελιάς”. Συχνά οδηγούμαστε σε αυτό το σημείο λόγω του φόβου αποτυχίας που αντιμετωπίζουμε σχετικά με το προς εκτέλεση έργο. Η πιθανή επίκριση, ταπείνωση και απόρριψη μας βάζει σε ένα λήθαργο και μας αποτρέπει ακόμη από το να ξεκινήσουμε την οποιαδήποτε εργασία. Ταυτόχρονα, η τελειομανία φαίνεται να χαρακτηρίζει τα άτομα που αναβάλουν τις υποχρεώσεις τους.

Τέλος, η παρορμητικότητα και η αδυναμία επαρκή ελέγχου των συναισθημάτων φαίνεται να συνεισφέρουν στο φαινόμενο αυτό που παρακωλύει τη σωστή διαχείριση τόσο του χρόνου όσο και των ακολουθούμενων διαδικασιών για την εκτέλεση του έργου. Ο Tim Pychyl επισημαίνει ότι “όταν αναβάλουμε, προσπαθούμε να βελτιώσουμε τη διάθεσή μας με το να αποφεύγουμε να κάνουμε τα λιγότερο ευχάριστα, ενώ γνωρίζουμε ότι αυτό θα έχει σημαντικές επιπτώσεις μακροπρόθεσμα”. Το άτομο δυσκολεύεται να συνειδητοποιήσει τις μακροπρόθεσμες ωφέλειες τέτοιων δραστηριοτήτων, εν αντιθέσει με την άμεση ευχαρίστηση και ανατροφοδότηση που του προσφέρουν οι ψυχαγωγικές και λιγότερο απαιτητικές δραστηριότητες. Έτσι, καταλήγει τελευταία στιγμή “πνιγμένος” από όλες τις υποχρεώσεις που άφησε “για αύριο” ή θα κάνει “από Δευτέρα”.

Παρ’ όλα ταύτα, η αναβλητικότητα δεν είναι μια μη αναστρέψιμη κατάσταση. Αντιθέτως, υπάρχουν μικρά βήματα που μπορεί κάποιος να ακολουθήσει ώστε να την καταπολεμήσει σταδιακά. Πιο συγκεκριμένα, βασισμένος σε μία έρευνα της Dr Fuchsia Sirois του Πανεπιστημίου του Sheffield, ο προαναφερόμενος καθηγητής προτείνει μερικά απλά βήματα που μπορεί να ακολουθήσει κανείς ώστε να βελτιωθεί:

Εξάσκηση πρακτικών ενσυνειδητότητας (αλλιώς mindfulness) και διαλογισμού (meditation): οι πρακτικές αυτές συνεισφέρουν στην αναγνώριση και στη συνειδητοποίηση της σημασίας που έχει το συγκεκριμένο έργο, καθώς και στον έλεγχο των αρνητικών σκέψεων που παρεμποδίζουν την εκτέλεσή του.

Διαίρεση ενός έργου σε επιμέρους,< μικρότερα και πιο διαχειρίσιμα βήματα: όταν ένα έργο μοιάζει κολοσσιαίο, τότε ο διαχωρισμός του σε μικρότερα κομμάτια και η εκτέλεση του καθενός ξεχωριστά, βοηθάει στην απλοποίηση και ευκολότερη επεξεργασία του υλικού, χωρίς να το περιπλέκει, αλλά και στην άμεση ανατροφοδότηση του εκτελεστή του ώστε να βρίσκει κίνητρο να συνεχίσει.

Αποφυγή αυτο-τιμωρητικής συμπεριφοράς :όσο μεγαλύτερο θυμό και ενοχή νιώθει κανείς για τον εαυτό του εξαιτίας της αναβλητικότητάς του, τόσο πιθανότερο μοιάζει η εμπλοκή του σε μία “θηλιά” επανάληψης τέτοιων συμπεριφορών μελλοντικά, δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο.

Στήριξη και ενίσχυση ήδη εδραιωμένων θετικών συνηθειών που εξυπηρετούν την εκτέλεση του έργου: η εκμετάλλευση ήδη δυνατών στοιχείων μιας προσωπικότητας ή μίας συμπεριφοράς στο κατάλληλο πλαίσιο έχει καταδειχτεί ότι συνεισφέρει στην αυτο-αποτελεσματικότητα του ατόμου.

Διαρκείς υπενθυμίσεις το απώτερου σκοπού για τον οποίο γίνεται αυτή η δραστηριότητα: η υπενθύμιση γιατί κάτι είναι απαραίτητο και σύμφωνο με τις προσδοκίες και τις φιλοδοξίες του ατόμου δίνει συνοχή στο έργο και εξυπηρετεί την ικανοποιητική αίσθηση κατοχής ενός σημαντικού σκοπού, τα οποία θα προσδώσουν εν τέλει στην όλη δραστηριότητα ουσιώδες νόημα.

Ειδικά στη σύγχρονη εποχή όπου η εκπαίδευση συντελείται όλο και περισσότερο με τη βοήθεια του Διαδικτύου, το οποίο συνιστά παράγοντα που εύκολα αποσπά την προσοχή, το πρόβλημα της αναβλητικότητας αυξάνεται. Αυτό, όμως, δεν θα έπρεπε να μας τρομάζει αλλά να μας προβληματίζει δημιουργικά και να μας δραστηριοποιεί.

Ας μην αφήσουμε άλλο ένα πρόβλημα για αύριο!





πηγή.citycampus.gr